انکودر دستگاهی است الکترونیکی که اطلاعات دریافتی را به صورت کد ( رمز ) ارسال می نماید و در پایانه این اطلاعات توسط دستگاه دیگری به نام دیکودر رمزگشائی و بنا به نیاز پردازش می گردد . در بسیاری از دستگاههای اندازه گیری برای ارسال اطلاعات از اینکودر استفاده می شود که این دستگاه نیز توسط سازندگان آن اینکودر نامیده می شود .
اینکودر ( ENCODER ) وسیله ای برای اندازه گیری میزان جابجائی از نقطه ای به نقطه دیگر است . این وسیله به اشکال و با میزان دقتهای متفاوتی ساخته می شود . اندازه گیری این جابجائی می تواند حول یک محور به صورت دوران یا اندازه گیری مسیر در طول ، عرض ، ارتفاع و یا تلفیقی از حالات ذکر شده باشد .

اینکودرها از طریق یک وسیله مدرج شده متناسب با نوع حرکت ، که انواع آن توضیح داده می شود و دو سنسور A و B ، دو سیگنال تولید می کنند .

سیگنالها به نام سیگنال سنسور A و سیگنال سنسور B نامیده می شوند و با ثابت بودن وسیله مدرج شده و حرکت سنسورها و یا ثابت بودن سنسورها و حرکت وسیله مدرج شده تولید می شوند . هرچه تعداد سیگنالهای تولید شده در یک فاصله ثابت بیشتر باشد واحد اندازه گیری کوچکتر و در نتیجه دقت اندازه گیری بیشتر می شود .
این سیگنالها به دو شکل آنالوگ و یا دیجیتال تولید می شوند و همانگونه که در شکل ۲ مشخص است ( به استثناء سیستم پرچمی FLAG ، اگر مدت زمان یک سیگنال را تا سیگنال بعدی در یک حرکت با سرعت ثابت و تقسیمات ۳۶۰ درجه در نظر بگیریم ، ۱۸۰ درجه سطح پائین ( صفر منطقی ) و ۱۸۰ درجه سطح بالا ( یک منطقی ) می باشند . حال اگر دو سیگنال A و B را با هم مقایسه کنیم شاهد این تقسیمات به چهار منطقه ۹۰ درجه ای خواهیم بود که اختلاف ۹۰ درجه ای این دو سیگنال در هم سطح شدن و پردازش آن می تواند منتهی به تشخیص جهت حرکت شود .

به این ترتیب که اگر سیگنال A اول یک منطقی شود و با اختلاف ۹۰ درجه سیگنال B در سطح یک منطقی قرار گیرد جهت حرکت به یک سو و در صورتی که سیگنال B اول یک منطقی شود و با اختلاف ۹۰ درجه سیگنال A در سطح یک منطقی قرار گیرد ، جهت حرکت مخالف جهت اول تشخیص داده می شود . اینکودرها سیگنال سومی به نام Z دارند که این سیگنال را مرجع ( REFRENC ) می نامند .
انکودرها بنا به نیاز مصرف برای تولید تعداد سیگنالهای مختلف ساخته می شوند که می توان به انواع یک سیگنال ، ۲ سیگنال ، ۳ سیگنال و ۶ سیگنال اشاره کرد . نوع ۶ سیگنال آن تشکیل شده از سیگنالهای A و B و Z است که قبلاً به آنها اشاره شد . سه سیگنال بعدی سیگنالهای ” Aو ” Bو ” Z هستند که این سیگنالها دقیقاً مخالف سیگنالهای A و B و Z عمل می کنند . به این ترتیب که وقتی سیگنال Aدر سطح منتفی یک قرار دارد سیگنال ” Aدر سطح منطقی صفر قرار می گیرد . عملکرد سیگنالهای ” Bو ” Zنیز همانند سیگنال ” Aاست .
رایج ترین نوع انکودرها که برای اندازه گیری میزان جابجائی در سطح مورد استفاده قرار می گیرد ، سخت افزار ماوس ( mouse ) است که روی اکثر میزها در کنار کامپیوترها دیده می شود برای لمس کردن نحوه عملکرد اینکودرها شما می توانید با بازکردن قاب این دستگاه شاهد دو صفحه مدرج دوار ، دو سنسور نوری و مدار الکترونیکی باشید . با حرکت دادن ماوس در سطح ، گوی زیرین به حرکت درآمده و باعث حرکت صفحه مدرج در میان سنسورها می گردد به همین طریق سیگنالهای A و B تولید می شوند . پردازش این سیگنالها میزان جابجائی حول محور X و Y را تعیین می کند .

سنسورها انواع گوناگونی دارند که کاربرد هر کدام متفاوت است . از انواع آن می توان سنسورهای تماسی ( سوئیچ های مکانیکی ) غیر تماسی آهنربائی ( MAGNETIC ) و نوری ( OPTICAL ) را نام برد .

 

سوئیچ های مکانیکی :

وسیله مدرج :

وسیله مدرج تعیین کننده تعداد سیگنالهای تولید شده توسط سنسورها است که سه نوع آن به شرح ذیل می باشند :
۱٫ نوار TAPE
۲٫ صفحه دوار
۳٫ پرچم FLAG

این نوع معمولاً در انکودرهائی که سنجش اندازه حرکت در طول و یا ارتفاع را بر عهده دارند تعبیه می گردد . در این روش از یک نوار پانچ شده و یا نوار انعکاسی استفاده می شود .

این نوع معمولاً در اینکودرهائی که سنجش اندازه حرکت در طول و یا ارتفاع را بر عهده دارند تعبیه می گردد . در این روش از یک نوار پانچ شده و یا نوار انعکاسی استفاده می شود .

FLAG در این روش با قراردادن پرچمها در محلهای مورد نیاز و عبور سنسور از روی پرچمها ، سیگنال تولید می شود . آلیاژ پرچمها باید از نوعی باشد که سنسورها نسبت به آن حساس باشند برای مثال اگر از سنسورهای حساس به میدان مغناطیسی استفاده می شود باید جنس پرچم ها از نوع مگنت ( آهن ربائی ) باشد .

منبع : مجله دنیای آسانسور